Wat is lymfoedeem en hoe ontstaat het?
Lymfoedeem is een abnormale ophoping van eiwitten en vocht in het lichaamsweefsel als gevolg van een gestoord evenwicht tussen aan- en afvoer van vocht.
De klachten die hierbij kunnen ontstaan zijn: zwelling, vermoeid en zwaar gevoel, pijn, beperkingen in de beweging, beperkingen in het dagelijks functioneren, huidafwijkingen en infecties.
Lymfoedeem in de benen kan bijvoorbeeld ontstaan na een operatie waarbij de lymfklieren in de lies of buik zijn verwijderd, of bestraling in die gebieden. Lymfoedeem in de benen kan ook veroorzaakt worden door trombose langdurig bestaande spataderen en doorgemaakte infecties (erysipelas). In deze gevallen wordt gesproken van een secundair lymfoedeem.
Primair lymfoedeem
Soms kan lymfoedeem aangeboren zijn. Men spreekt dan van primair lymfoedeem. Vanaf de geboorte zijn er dan minder lymfbanen aanwezig waardoor in de loop van het leven zwelling kan ontstaan. Soms wordt dit uitgelokt door een ontsteking.
Bij de milde vormen ontstaat het lymfoedeem tussen de 18-35 jaar. Bij uitgebreidere vormen kan dit ook van kinds af aan aanwezig zijn.
pijnlijke benen in rust/pijn uitstraling benen/caffeine tegen pijn benen/Spierpijnbenen/sexy benen/kijkoperatie/lymfoedeem/zware benen/X- en O-benen/benen trainen/Nordic Walking/etalage benen/meest gevreesd/groeipijnen/restless legs/spierpijn benen/iemand met pijnbenen/pijn benen
Aangeboren lymfoedeem kan uiteindelijk vaak tweezijdig zijn. Tevens kunnen naast klachten van zwelling aan de benen zwelling elders optreden (bijvoorbeeld armen).
De meeste vormen van lymfoedeem zijn niet erfelijk, hoewel er wel vaak aanleg in een familie kan bestaan. Daardoor kunnen in sommige families meerdere mensen last hebben van zwelling die in het begin ontstaat tijdens momenten van een sterke belasting van het lymfsysteem zoals zwangerschappen, bij zware inspanning, ontstaan van overgewicht of tijdens de zomer.
In de eerste jaren wordt de zwelling vaak niet als zodanig herkend omdat deze dan nog wisselend aanwezig is. Toch is hier dan al wel sprake van beginnend lymfoedeem waarbij een behandeling wenselijk is. Pas later zal de zwelling permanent aanwezig blijven.
Secundair lymfoedeem
Secundair lymfoedeem is lymfoedeem dat ontstaat door een beschadiging van het lymfsysteem. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan door infecties (wondroos), bij langdurig bestaande spataders of na doorgemaakte trombose.
Ook kan het optreden na een behandeling voor kanker waarbij lymfklieren moesten worden weggenomen.
In principe kan elke beschadiging van lymfbanen het evenwicht in de lymfcirculatie verstoren waardoor lymfoedeem ontstaat.
Het lymfsysteem is in evenwicht als er een balans is tussen lymfproductie en lymfafvoer.
Door zware belasting, door invloeden van buitenaf, of als er een infectie van het been optreedt, wordt er extra vocht aangemaakt dat niet snel genoeg wordt afgevoerd.
Probeer daarom de benen niet te zwaar te belasten, wees voorzichtig met warmte en ontsmet wondjes aan de voet, het been en in de lies goed.
De behandeling van lymfoedeem
Voor de behandeling van lymfoedeem aan het been zijn er diverse mogelijkheden. Belangrijk is dat er een geïntegreerd behandelplan wordt opgesteld waarbij de diverse behandelingen goed op elkaar zijn afgestemd. Hierbij valt te denken aan: compressietherapie, pressotherapie, lymfmassage (ML therapie), oefentherapie, fysiotherapie, podotherapie en diverse andere mogelijkheden.
Het behandelplan kan door uw arts worden opgesteld/gecoördineerd of tijdens een speciaal lymfoedeem spreekuur waarbij vele hulpverleners op het gebied van lymfoedeem samenwerken.
Belangrijk is dat er goede controle is op de voortgang in de behandeling en dat het verkregen resultaat wordt behouden waarbij getracht wordt om de resultaten objectief vast te stellen (effectmeting). Gedurende deze tijd, de follow-up, is het gebruik van therapeutisch elastische kousen bijna altijd nodig.
De nabehandeling: therapeutische elastische kous
Compressie is belangrijk om de druk in de weefsels te verhogen waardoor er minder oedeem optreedt.
pijn benen/iemand met pijn benen/spierpijn benen verzachten/wat is spierpijn in je benen
Bij de behandeling van lymfoedeem zijn therapeutische elastische kousen onmisbaar om de omvang van het been te handhaven. Door het 'oedeemvrij' houden van een been is de kans op complicaties minimaal en wordt verdere ontwikkeling van lymfoedeem tegen gegaan.
Belangrijk is om de therapeutische elastische kous als u op de been bent altijd te dragen. Indien u 's middags even rust, hoeft de kous niet uitgetrokken te worden.
Door onregelmatig dragen van de kous kan de omvang toenemen waardoor de kous niet meer past en er opnieuw klachten met verergering van het lymfoedeem.
Het is echter wel belangrijk om te blijven bewegen. Angstvallig blijven zitten is niet gunstig. Het lymfvocht zal door de beweging van de spieren beter worden afgevoerd de zogenaamde lymfpomp.
Enkele adviezen
- Voorkom beschadiging van de kousen door ze goed aan en uit te trekken.
- Vermijd contact tussen de kousen en vette crèmes. Vet indien gewenst 's avonds de huid in nadat u de kousen hebt uitgedaan.
- Houd u aan de wasvoorschriften van de fabrikant.
- Een kous werkt alleen goed als die een optimale pasvorm heeft. Laat de kousen bij een nieuwe verstrekking altijd opnieuw opmeten.
- De keuze van een type therapeutische kous hangt af van de vorm van het been en van de materialen waarvan de kous is gemaakt. Bij lymfoedeem wordt om die reden altijd gebruik gemaakt van een naadkous. Naadloze kousen zijn meestal ongeschikt. Overleg dit zonodig met uw behandelend arts.
- De levensduur van een kous is beperkt. Zorg altijd dat u op tijd weer nieuwe kousen laat aanmeten. Let hierbij goed op de verstrekkingsvoorwaarden van uw verzekeraar.
- Als kousen moeilijk aan gaan of 'lastig dragen', kunt u proberen om er een panty kniekous onder te dragen en/of eventueel een aantreksysteem aan te schaffen. Vraag uw arts of kousen leverancier hierna.
Leefregels
Verzorg dagelijks uw voeten
- Was ze dagelijks met lauw water (te warm water geeft extra kans op oedeem en kan de huid verbranden). Gebruik niet te veel zeep.
- Gebruik geen harde borstels of agressieve producten.
- Was de hele voet vergeet de ruimte tussen de tenen niet.
- Neem geen langdurige voetbaden dit verweekt namelijk de huid.
- Droog de hele voet goed af, vooral de ruimte tussen de tenen.
- Vet de voeten ‘s avonds in: dit voorkomt kloven. Draag goede, niet knellende schoenen. Hoge hakken verminderen de ‘lymfpomp’.
Controleer dagelijks uw voeten en benen op
- Wondjes zijn, (bijvoorbeeld tussen de tenen).
- Eeltplekken, likdoorns of kloven hebt.
Let op uw nagels
Te lange, te korte of slecht geknipte nagels kunnen verwondingen veroorzaken en infecties veroorzaken.
- Knip uw nagels met een schaar met een ronde punt.
- Knip uw nagels recht, maar rond de hoeken af met een kartonnen vijl.
- Gebruik nooit puntige scharen, kniptangen, scheermesjes, messen, metalen vijlen. Met deze voorwerpen kunt u wondjes veroorzaken.
- Loop nooit op blote voeten (thuis ook niet) maar draag altijd schoeisel of badslippers.
Bron:
http://www.lymfoedeem.nl/nlnet/view/396